با مـا در تماس باشید

025-32057

با مـا در تماس باشید

025-32057

در این نوشتار سعی بر این است که مخاطب با مفهوم مشارکت در ساخت، که یک عبارت رایج در حوزه های سرمایه گذاری، مهندسی عمران، معماری و شهرسازی است، آشنا گردد. عبارتی وسوسه برانگیز که اگر فردی بدون شناخت و آگاهی کافی، درگیر آن شود، اتلاف سرمایه و زمان، کم ترینِ ضررهای در انتظار او خواهد بود.

مشارکت در ساخت

مشارکت در ساخت یکی از روش های خوش سود برای سرمایه گذاری است که در عین حال موجب ایجاد فرصت شغلی و رونق اقتصادی می گردد. البته این موضوع اگر طبق اصول قانونی، زیر نظر مراجع معتبر و با شفافیت و اعتماد دوطرفه بین مالک و سازنده انجام شود، یک معامله برد-برد خواهد بود.

ساخت یک بنا نیازمند اصول حرفه ای مهندسی و داشتن شناخت کافی برای انتخاب مصالح مناسب و رابطه با تامین کنندگان آن هاست. بیشتر مالکان زمین یا خانه های قدیمی در این امور سررشته ندارند و در صورت ورود به پروژه به مشکلات متعددی بر می خورند.

از سوی دیگر افرادی با تخصص بدست آمده از سالها تحصیل و پژوهش در دانشگاه و تجربه کار در امور یاد شده، در قالب شرکت های قانونی و معتبر، آماده ارائه خدمات لازم در حوزه ساخت و ساز به مالکان هستند. بنابراین قرارداد مشارکت در ساخت به عنوان گزینه مناسب و قابل اعتماد مطرح می شود.

مشارکت در ساخت قراردادی است که در آن کارفرما مالک خانه قدیمی، کلنگی یا زمین قابل ساخت و ساز است و پیمانکار در نقش سازنده، بنایی با توجه به پتانسیل ملک، طبق اصول مورد تایید نظام مهندسی ساختمان و بر حسب توافق با مالک، در آن می سازد. این توافق شامل هزینه ها و میزان سهم مالکیت هر کدام از طرفین در زمان اتمام پروژه می باشد. این موارد منجر به تنوع قرارداد های مشارکت در ساخت می گردد.

انواع قرارداد مشارکت در ساخت از جهت نوع همکاری

نوع اول:

زمین به عنوان سهم مالک در پروژه، ارزش گذاری و محاسبه می شود. سازنده، هزینه های معمول از قبیل اخذ مجوزهای لازم از مراجع مربوطه، تامین مصالح و دستمزد افراد شاغل در ساخت بنا را متقبل می شود.

در قرارداد مشارکت در ساخت، سهم اشتراک پنجاه درصدی برای هر کدام از طرفین قرارداد رایج است با این حال تعیین سهمی بین چهل تا شصت درصد، بسته به قیمت زمین، نرخ تورم و شرایط پروژه، می تواند مورد توافق مالک و سازنده قرار گیرد که در هر صورت، سهم هر کدام، در قرارداد ثبت می گردد.

نوع دوم:

مالک، هم زمین بنا را در پروژه سرمایه گذاری می کند و هم تمام هزینه های ساخت و ساز را تقبل می کند. در این حالت سازنده دستمزد خویش را به صورت نقد دریافت می کند و یا به صورت درصدی در مالکیت بخشی از ساختمان، در انتهای پروژه شریک می شود. مثلا در آپارتمان سازی یا مراکز تجاری، تعدادی از واحد ها به عنوان دستمزد به ایشان تعلق می گیرد.

نوع سوم:

سازنده، بخشی از زمین یا ساختمان کلنگی را از مالک خریداری می کند و بدین طریق، سهم ایشان از بنای نهایی، طبق درصد مالکیت محاسبه می شود. در این نوع قرارداد، ممکن است هزینه ها با نسبت سهم هر کدام از طرفین بین ایشان تقسیم شود یا به هر شکل دیگری که توافق شود.

انواع قرارداد مشارکت در ساخت

انواع قرارداد مشارکت در ساخت از جهت نوع ساختمان

در تقسیم بندی زیر علاوه بر تعیین نوع قرارداد با توجه به قسمت قبل، نکات مختص هر نوع ساختمان در فرآیند مشارکت در ساخت بیان می گردد.

مجموعه رویال 24 با دارا بودن دپارتمان حقوقی، مسئولیت نظارت بر انواع قراردادها ی شما را بر عهده می گیرد.

مرکز تجاری:

لازم است که در این گونه قرارداد یک داور جهت رفع اختلاف های احتمالی تعیین شود. مدت زمان داوری باید معلوم باشد و بایستی طرفین بدانند که در این مدت، دادگاه به حل اختلاف رسیدگی نمی کند مگر با پایان یافتن زمان داوری و یا استعفای قانونی داور.

نوع کاربری مرکز که آیا فقط تجاری ست یا ترکیبی از تجاری-فرهنگی، تجاری-تفریحی، تجاری-اداری، تجاری مسکونی و یا ترکیبی چندگانه از اینها است، بایستی در قرارداد مشخص باشد و پیش از عقد قرارداد، مجوزهای لازم در این زمینه از مراجع معتبر گرفته شود.

همچنین با توجه به قوانین شهرداری، حدود بیشینه و کمینه زیربنا با توجه به مساحت زمین، بایستی مشخص و در قرارداد نوشته شود که در حین ساخت، محل اختلاف و موجب توقف روند پروژه و به بار آمدن خسارت مالی و زمانی نشود.

کارخانه:

موضوع کار کارخانه و محصولات آن باید مشخص باشد و امکان سنجی کاربری کارخانه پیش از شروع ساخت بایستی مورد تایید مراجع مربوطه قرار گیرد تا در هنگام اجرای پروژه به مشکل تعطیلی و توقف فرآیند کار نینجامد.

هتل:

در این قرارداد مشارکت در ساخت، باید به قابلیت مکان، برای تبدیل شدن به هتل توجه کرد؛ یعنی نزدیک به اماکن تفریحی، گردشگری و یا زیارتی باشد. رعایت حداقل متراژ زیربنا برای احداث هتل و کسب مجوزهای قانونیِ کار برای مالک، از دیگر نکات ضروری این قرارداد است.

خانه:

در این قرارداد سازنده باید مکانی برای سکونت مالک تا پایان فرایند بازسازی، تهیه کند و یا اجاره بهای آن را بپردازد. این مبلغ بلاعوض می باشد.  تعیین سهم هریک از طرفین و یا پرداخت نقدی دستمزد سازنده از موارد توافقی در این قرارداد است.

آپارتمان:

در این قرارداد مشخص نمودن تعداد طبقات و واحد های هر طبقه الزامی است و نیز نحوه تقسیم واحد ها بین طرفین قرارداد باید به وضوح بیان شود.

 باغ:

نداشتن منع قانونی برای ایجاد باغ، تعیین سهم اشتراکی طرفین، در نظر گرفتن عوامل محیطی نظیر آب و خاک و بستر مناسب برای پرورش محصول، تعیین نوع محصول و تجهیزات مورد نیاز-به ویژه در مواردی که مکان خاصی برای تجهیزات باید ساخته شود مثل تاسیسات ذخیره آب و آبیاری-از اهم موارد قابل توجه در قرارداد است.

در ادامه، نکاتی مهم در همه انواع قراردادهای مذکور بیان می شود.

نکات مهم در قرارداد مشارکت در ساخت

۱-در ابتدای کار بایستی میزان ارزش مالی سهم هر کدام از طرفین که در پروژه به اشتراک می گذارند، ارزیابی و سنجیده شود که به اصطلاح به آن آورده می گویند.

آورده مالک:

وی بایستی اسناد قانونی مالکیت زمین خواه در تملک یک شخص یا چند شخص باشد(مثلا ملک موروثی و دارای چند ورثه باشد) را ارائه کند. ارزش گذاری و تعیین قیمت دقیق و به روز ملک توسط کارشناس خبره و حتی المقدور رسمی این کار، انجام شود.

آورده سازنده:

بسته به نوع قرارداد و توافق، آورده سازنده می تواند هزینه های جاری پروژه اعم از اداری و تامین مصالح و دستمزد استادکاران و کارگران باشد، یا پولی که ایشان بابت خرید بخشی از ملک می پردازد و یا ترکیبی از این دو. توجه کنید که برآورد هزینه ها بر اساس هر مترمربع از ساختمان مشابه در قرارداد و نوساز در همان شهر و محله انجام می شود.

به طور مثال برای ساخت یک مرکز تجاری، هزینه ها بر اساس قیمت هر متر مربع از مراکز تجاری نوساز در اطراف آن، تعیین می شود.

 یک نکته مهم در این قسمت، صلاحیت فنی و مالی سازنده در اجرای پروژه است. مالک باید پیش از عقد قرارداد مشارکت در ساخت در این زمینه، بررسی لازم را انجام دهد و از تجربه و توان سازنده در قبال پروژه اطمینان حاصل کند.

۲-مواردی از قبیل بیمه حوادث غیر مترقبه ساختمان، بیمه افراد شاغل در ساختمان، حفاظت از تجهیزات، پاسخگویی در برابر خسارت احتمالی به ساختمان های مجاور و یا افراد، هزینه مجوزهای ساخت، هزینه سند یا سندها، عوارض شهرداری زمین، بدهی های احتمالی و امثال اینها بایستی پیش از قرارداد توسط طرفین به دقت بررسی و مسئولیت هر کدام در هر بخش تعیین و در قرارداد مکتوب شود.

۳-در قرارداد بایستی ضمانت اجرایی برای انجام تعهدات هر کدام از طرفین لحاظ شود. شفافیت و صراحت هر چه بیشتر در این زمینه علاوه بر اینکه خود، تضمینی بر انجام صحیح تعهدات است، موجب راحتی در پیگیری های احتمالی از مراجع قضایی است.

۴-مالک یا سازنده بایستی نسبت به دادن هرگونه وکالت جهت فروش، پیش فروش و یا تغییر در مفاد قرارداد هوشیار باشند و از سپردن حق خود به دیگری در حد امکان، اجتناب کنند.

۵-برنامه زمان بندیِ پیشرفت پروژه، بسیار مهم و موجب پیشگیری از تخلف طرفین در انجام تعهدات شان است. بهتر است تاریخ اتمام هر مرحله از ساخت همچون خاکبرداری، پی ریزی، اسکلت بندی، نازک کاری و گرفتن پایان کار، مراحل و شرایط پرداخت پول توسط هر کدام از طرفین، در قرارداد با جزییات ذکر شود. پرداخت ها باید به نحوی باشد که سند قابلِ پیگیریِ احتمالی در آینده در دسترس باشد.

مثلا هرگونه پرداختی چه از سمت سازنده و چه از سمت مالک از طریق چک بانکی و یا خدمات الکترونیکی بانک ها در وب سایت اینترنتی شان انجام شود.

۶-در تقسیم واحد ها در ساخت آپارتمان و یا مراکز تجاری بایستی طرفین به تفاوت ارزش واحد های مختلف اعم از طبقات اول تا پنت هاوس، واحدهای ابتدا، میانه و انتهای پاساژ و همه شرایط موثر در ارزش مالی واحد ها واقف باشند و در قرار داد به طور صریح به سهم هر یک اشاره شود.

۷-جنس، نوع، تعداد و ابعاد مصالح ساختمانی و مشخصات فنی ساختمان به صراحت و با جزییات در قرارداد ذکر شود. به طور مثال:

  •  اسکلت بندی فلزی یا بتنی،
  •  ابعاد، جنس و رنگ و تولید کننده کاشی و سرامیک های مورد استفاده،
  • مدل، متراژ و برند دیوارپوش و کفپوش ها،
  • شیرآلات بهداشتی و آشپزخانه،
  • و غیره.

۸-اتمام زمان قرارداد به معنای ایجاد حق فسخ برای طرفین نمی باشد مگر آنکه در قرارداد به آن اشاره شده باشد.

به منظور انجام صحیح این امور توصیه می شود هر کدام از طرفین در قرارداد مشارکت در ساخت، پیش از هرگونه اقدام برای عقد قرارداد، با وکیل قانونی خود، مشورت نموده و برای اطمینان بیشتر با حضور ایشان قرارداد را در مراجع رسمی مربوطه منعقد نمایند.

مزایای مشارکت در ساخت

مزایای مشارکت در ساخت

قرارداد های مشارکت در ساخت برای هر دو طرف سود آور است برای مالکان که بتوانند با خیالی راحت سرمایه گذاری کنند و از بابت کلاهبرداری، بد قولی و اختلافات ناشی از ساخت و تحویل ساختمان، پیش فروش های غیرقانونی و تنظیم و تحویل سند، آسوده خاطر باشند. در ادامه برخی مزایای حقوقی این نوع قرارداد را برمی شمریم:

۱-قرارداد مشارکت در ساخت یک قرارداد لازم است بدین معنی که کسی حق فسخ آن را ندارد مگر به دلایلی مشخص  که در قرارداد اجازه داده شده باشد. این موضوع باعث می شود که امکان سو استفاده سلب شود و فسخ قرارداد به بهانه های واهی میسر نباشد.

جهت اطلاع، در مقابل قراردادِ لازم، قراردادِ جایز است که طرفین بدون دلیل و حتی موافقت طرف مقابل هم می توانند آن را فسخ نمایند مثل قرارداد وکالت و مضاربه.

۲- قرارداد مشارکت در ساخت یک قرارداد معوض است بدین معنی که طرفین در قبال انجام تعهدات خود، تعهدی از طرف مقابل می گیرند. این موضوع باعث افزایش اعتماد و سودِ دو طرف می گردد. در مقابل قراردادِ معوض، قرارداد غیر معوض است مانند قرارداد هبه.

همچنین مزایای دیگری برای مشارکت در ساخت می توان برشمرد. از جمله:

۳- از آنجا که همه افراد همزمان توان مالی و تخصص کافی برای بازسازی  یک بنا، تبدیل یک ساختمان کلنگی به مدرن و یا ایجاد یک ساختمان در یک زمین را ندارند، مشارکت در ساخت موجب گردهم آمدن افراد از گروه های مختلف اعم از مهندسین معماری، عمران و نقشه برداری، طراحان دکوراسیون و نما، استادکاران ساختمانی و کارگران، مصالح فروشان و دیگر متخصصین حوزه ساخت و ساز در یک پروژه می شود و نتیجه، این خرد جمعی به سودآوری بیشتر برای مالکان می انجامد.

به طور مثال تصور کنید که یک خانه قدیمی یا زمین، تبدیل به شش  خانه نوساز می شود. چند مغازه قدیمی در کنار هم تبدیل به یک پاساژ و مرکز خرید با فروشگاه های متعدد می گردد.

 

۴-با توجه به قوانین نوسازی و بازسازی ابنیه شهری در شهرهای بزرگ، مشارکت در ساخت موجب می شود مالکان با صرف سرمایه کمتر و کاهش ریسک سرمایه گذاری همگام با نوسازی شهر خویش پیش بروند. این قوانین برای تقویت استحکام ساختمان ها در برابر زلزله و زیباسازی نمای شهری تصویب شده اند.

۵-مشارکت در ساخت موجب می شود خانه های قدیمی و کلنگی بلااستفاده که معمولا مشتری ندارند یا کمتر مورد توجه اند، تبدیل به خانه های مدرن با طرفداران زیاد گردند که این امر موجب به حرکت در آمدن سرمایه بالقوه مالکان می شود.

خانه های قدیمی به دلیل نداشتن آسانسور، سیستم های تهویه مناسب و سیستم پمپاژ و فاضلاب کمتر مورد توجه خریداران قرار می گیرند و شاید مالک یکی از این خانه ها مدت ها در انتظار فروش ملک خویش باشد در حالی که در خانه های بازسازی شده این نواقص رفع شده و پول بیشتر و نقدتری برای مالکان فراهم خواهد بود.

احتیاط در مشارکت در ساخت

احتیاط در مشارکت در ساخت

وجود پرونده های متعددِ مشارکت در ساخت در دادگاه ها و شوراهای حل اختلاف، نشان دهنده لزوم آگاهی از قوانین و احتیاط طرفین نسبت به موارد منجر به اختلاف و کلاهبرداری است. در زیر مواردی از این دست ارائه می گردند:

۱-عدم تحویل به موقع پروژه،
۲-خسارت های مشترک که متوجه هر دو طرف قرارداد است،
۳-عدم تایید اسناد ملک، جواز مربوط به ساخت و نحوه کاربری،
۴-عدم استفاده از مصالح مناسب و رعایت نکردن اصول فنی ساخت

توجه داشته باشید که همه این موارد می تواند متوجه هر یک از طرفین و یا هر دو باشد. بهره مندی از مشاوران آشنا به امور حقوقی و مشارکت در ساخت، در نوشتن قراردادِ مناسب، شفاف و صریح می تواند از بروز مشکل و اختلاف در طرفین پیشگیری کند.

منبع